In de doorsnee afwasmachine zal de temperatuur steeds variëren tussen een 40 en 65°C.
Sommige toestellen beschikken echter over speciale programma’s – vaak voor het afwassen van zwaar bevuild vaatwerk zoals potten en pannen – met hogere temperaturen.
Meestal is het zo dat aan een bepaald programma steeds een bepaalde temperatuur is gekoppeld.
Men spreekt bijvoorbeeld van een “Normaal 65°” of een “Eco 50°” programma.
Bepaalde vaatwasmachines zijn uitgerust met intelligente programma’s, vaak ook wel “auto”-programma’s genoemd.
Bij deze intelligente programma’s bestaan er verschillende varianten.
Het eerste type zal niet meer werken met een vooraf bepaalde temperatuur voor de afwasfase, maar past deze temperatuur aan de vervuiling van het vaatwerk. Het toestel is dan met sensoren uitgerust dewelke in staat zijn om de vervuiling van het vaatwerk te meten.
Een ander type intelligent programma is het zogenaamde volautomatische programma waarbij de vaatwas niet enkel zal meten hoe vuil het vaatwerk is, maar tevens ook zelf zal meten hoeveel vaatwerk er in de machine zit en zelfs om wat voor soort vaatwerk het gaat. Met deze informatie zal het toestel de volledige programma-afloop bepalen, gaande van de temperatuur tijdens de wasfase over de duurtijd ervan, het aantal spoelbeurten, de temperatuur in de laatste spoelfase etc. Dit steeds met als doel het vaatwerk optimaal te reinigen en te drogen met een minimum aan energie en water en in de kortst mogelijke tijd.
De laatste decennia is het er de fabrikanten voornamelijk om te doen geweest om de machines steeds zuiniger met energie en water te laten omspringen. De ontwikkelingen op dit vlak zijn dan ook spectaculair geweest. Zo hebben praktisch alle moderne vaatwassers een energie-efficiëntieklasse A en beperkt het waterverbruik zich tot een luttele 10 tot 12 liter water voor een volledige cyclus.
Sommige modellen sparen op het energieverbruik door gebruik te maken van een zogenoemde warmtewisselaar die energie tijdens de afwascyclus recupereert. Deze warmtewisselaar is niet meer dan een waterreservoir dat in één van de wanden van het toestel geïntegreerd is.
Naar het einde van de wasfase, waar meestal met een temperatuur van 65° wordt gewerkt zal dit reservoir met koud water worden gevuld. Het koude water wordt opgewarmd door het warme interieur van de vaatwasser en natuurlijk ook het opgewarmde waswater – in deze faze is de weerstand reeds uitgeschakeld. Het koude warmt op en het interieur van de vaatwasser – en dus ook het vaatwerk – koelt af tot wanneer er een thermisch evenwicht is bereikt: vaatwerk en water in het reservoir hebben dezelfde temperatuur. Op deze manier beschikt men over opgewarmd water zonder extra energieverbruik.
Het voordeel hiervan is dat in de volgende faze – de spoelfaze – het vaatwerk met water wordt gespoeld dat even warm is als het vaatwerk zelf. Dit in tegenstelling tot toestellen die niet met een warmtewisselaar zijn uitgerust – daar wordt het hete vaatwerk met koud water gespoeld.
Met de warmtewisselaartechnologie wordt met andere woorden een temperatuurschok op het vaatwerk vermeden. Hierdoor kan men zelfs zijn meest delicate vaatwerk aan het toestel toevertrouwen zonder risico op vervormingen of barsten.
Na het aflopen van de spoelfaze wordt de warmtewisselaar opnieuw met koud water gevuld. Ditmaal niet om energie te recupereren, maar om het drogen te stimuleren: het waterreservoir ligt tegen de kuipwand en het koude water creëert op die manier een koude wand waartegen de waterdamp kan condenseren. Hierop wordt meer uitgebreid teruggekomen in het hoofdstuk “drogen van het vaatwerk”.
Het wordt algemeen aangenomen dat de meeste etensresten het makkelijkst verwijderd worden aan de hand van warm water. Maar als een hoge temperatuur bereikt wordt zal de kalkafzetting vergroten. Het belang van een waterverzachter wordt nogmaals benadrukt. Het is ook de warmte van het water die er zal voor zorgen dat uw vaatwerk gedroogd is wanneer u de vaatwasmachine na afloop van de afwasbeurt zal openen.
Er wordt vaak beweerd dat een vaatwasmachine merkelijk meer energie verbruikt dan afwassen met de hand. Toch is niets minder waar.
Zoals reeds aangehaald verbruikt een moderne vaatwasser ongeveer 1 kWh aan energie per cyclus, bij een waterverbruik van ongeveer 12 liter. Een handafwas verbruikt al snel 40 liter water met een energievebruik van meer dan 2 kWh. Dit werd reeds door meerdere studies van onafhankelijke organisties aangetoond.
Sommige gebruikers van een vaatwasmachine wensen het toestel rechtstreeks op een warmwaterleiding aan te sluiten. In de meeste gevallen is dit mogelijk zolang de temperatuur van het water de 60° C niet overschrijdt.
Het is echter pas dan zinvol als aan de volgende voorwaarden is voldaan:
het warme water wordt verkregen op een goedkope en milieuvriendelijke manier (zonneboiler, warmtepomptechnologie)
de leiding van de boiler tot de vaatwasser is niet langer dan 1 meter: daar een vaatwasser zeer weinig water verbruikt, mag de toevoerleiding van warm water niet te lang zijn, daar er anders hoegenaamd geen warm water tot in de vaatwasser zal geraken en de weerstand toch zal aangeschakeld worden.
OM TE ONTHOUDEN: warmte is nodig om het water te verwarmen en de vaat te drogen
